Ο ταξιδευτής

Μεταμορφώθηκε σε άνθρωπο, όπως είχε ξανακάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Γιατί έπρεπε να μάθει. Κι έτσι περιπλανήθηκε σ' ολόκληρη τη χώρα. Ακούραστο και δίχως φόβο για τα εχθρικά στόματα και χέρια μιας και ένιωθε άτρωτο. Γνώρισε μέρη αδάμαστα. Πολιτείες απέραντες με σπίτια τόσο ψηλά που ήταν λες και τα είχαν φτιάξει τέρατα του μύθου. Είδε ανθρώπους να χορεύουν σαν μέλη άγριας τροπικής φυλής με τη συνοδεία ήχων εκκωφαντικών και φώτων κινούμενων και εκτυφλωτικών. Είδε ακόμη ζευγάρια ν' αγκαλιάζονται σε σιωπηλά πάρκα ώρες μεταμεσονύκτιες. Και να μένουν αγάλματα μέχρι να χαράξει. Παρακολούθησε παιδιά να σκαρφαλώνουν σε δέντρα και να κυλιούνται στη λιακάδα γευόμενα την εποχή του παραμυθιού που διένυαν στη ζωή τους και που ήταν στο χέρι τους να μην τελειώσει ποτέ. Κρυφοκοίταξε εμπόρους πονηρούς να μηχανεύονται χίλιους δυο τρόπους ώστε να θησαυρίσουν τιμωρώντας την αφέλεια των πελατών τους. Ύστερα, έγινε ένα με το πλήθος. Μυήθηκε στην παραδοξότητα του λόγου, της επικοινωνίας, των συμπεριφορών τους. Έμαθε να τραγουδάει, να γράφει, να φιλάει, ν' αστειεύεται, να μειδιάζει, να μεθάει, να είναι φίλος, να είναι εραστής, να μαλώνει, να υπερασπίζεται, να τρώει τις τροφές των ανθρώπων. Όταν πια έκρινε πως η αποστολή του είχε ολοκληρωθεί, επέστρεψε πίσω στο δάσος. Τα χέρια του έγιναν κλαδιά. Το σώμα του ξύλινο. Δεν είχε πλέον λόγο να κρύβει τα αμέτρητα φύλλα που το στόλιζαν πάντοτε. Οι ρίζες του χώθηκαν βαθιά μέσα στο χώμα. Τα υπόλοιπα δέντρα το υποδέχθηκαν με λόγια θέρμης και λαχτάρας. Κι εκείνο, αφού εξέφρασε την ευτυχία του για την επιστροφή του, άρχισε να τους αποκαλύπτει όλα όσα είχε μάθει για τον Άνθρωπο. 

(Αντώνης Μπούζας)

Ο συγγραφέας θα επιστρέψει

Αναζητώντας τον Λάβκραφτ

σε υπόγειους φόβους. 

Στην κορυφή ενός βουνού 

που ψίθυροι στοιχειώνουν. 

Στο υποσχόμενο μειδίαμα 

του μυστικού τοπίου. 

Σε τυφλωμένους σιωπηλά 

που περπατούν τη νύχτα. 

Αναζητώντας τον σταλμένο 

σε ξεχασμένους κόσμους. 

Σε φωτισμένα με κεριά 

αρχαία μονοπάτια. 

Στο αναπάντεχο αντίκρισμα 

μορφών ανείπωτης προέλευσης. 

Σε ματωμένα μισοφέγγαρα 

που σβήνουν σαν χαράζει.

(Αντώνης Μπούζας)

Λίγα λόγια για τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Αποφάσισα να γράψω αυτό το κείμενο παραθέτοντας μερικές γνώσεις που έχω για τον σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ώστε να τις μοιραστώ με εκείνους που τον αγνοούν μιας και αποτελεί ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία του κινηματογράφου για το οποίο καλό θα ήταν να είμαστε λιγάκι υποψιασμένοι. Ειδικά μάλιστα οι φιλότεχνοι.

Ο μεγάλος Σουηδός σκηνοθέτης επηρεάστηκε κινηματογραφικά από τα παιδικά του βιώματα, καθώς μεγάλωσε σε ένα συντηρητικό, αυστηρό, αυταρχικό οικογενειακό περιβάλλον λόγω του πατέρα του ο οποίος αντιλαμβανόταν με λάθος τρόπο την θρησκεία μας και λόγω αυτού καταπίεζε τον Μπέργκμαν σε όλα τα επίπεδα. Σαν συνέπεια αυτών που προείπα, η φιλμογραφία του χαρακτηρίζεται από έναν αθεϊσμό παρόντα σε όλες του τις ταινίες, σε άλλες λίγο (ένα μικρό σχόλιο σε κάποιο σημείο) και σε άλλες πολύ (ως ο κυρίαρχος θεματικός πυρήνας). Επιπλέον στοιχεία που συνοδεύουν τον αθεϊσμό στο έργο του είναι η συχνή αρνητική τοποθέτηση πάνω στο θέμα του χριστιανισμού, η απαισιοδοξία, τα ψυχολογικά αδιέξοδα, ο ψυχικός πόνος και η αγωνία του ανθρώπου μπροστά στην ιδέα ή την απειλή του θανάτου, όλα αυτά πάντα σε σχέση με την απουσία του Θεού.

Ο κινηματογράφος του είναι σκοτεινός και ταυτόχρονα ποιητικός. Η ποίηση αυτή γεννιέται από την φωτογραφία, δηλαδή την αισθητική της εικόνας σε επίπεδο χρωματικό και σε επίπεδο φωτισμού και φωτοσκίασης, η οποία στο έργο του συγκεκριμένου σκηνοθέτη είναι πάντα υψηλού επιπέδου, και μερικές φορές και από το σενάριο όπως στην ταινία Η Έβδομη Σφραγίδα.

Οι ταινίες του πρέπει να γνωρίζουμε ότι είναι ψυχολογικές και βασίζονται πάρα πολύ στην εμβάθυνση και μελέτη πάνω στη ψυχολογία των χαρακτήρων τους. Ο Μπέργκμαν είναι μεγάλος ψυχολόγος και ψυχογράφος.

Στην ατμόσφαιρα των ιστοριών του κυριαρχεί μια μουντάδα που ίσως σχετίζεται με την μελαγχολική και σκοτεινή του προσωπικότητα αλλά και με το ψυχρό κλίμα της χώρας του. Αποτελεί έναν από τους κορυφαίους των ''δύσκολων'' σκηνοθετών που υπήρξαν μέχρι σήμερα, καθώς στερεί από τον θεατή την οποιαδήποτε ευκολία στην παρακολούθηση του έργου του μέσα από όλα τα εκφραστικά μέσα. Είναι άκρως κουλτουριάρης και εντελώς αντι-εμπορικός.

Οι άνθρωποι στις ταινίες του εκτιμούνται ως μαριονέτες της μοίρας τους, ως έρμαια της τύχης και των κακοτοπιών της ζωής τα οποία κανείς και καμία ανώτερη δύναμη δεν μπορεί να προστατεύσει. Ταυτόχρονα όμως έρχονται στιγμές που δείχνει ότι θέλει και προσπαθεί να πιστέψει. Σαν ένας άθεος που ονειρεύεται την πίστη.

(Αντώνης Μπούζας)